Günümüzde en önemli sorunlarda biri ekonomiyi iyi yönetmek. Geçmişten günümüze sayısız ekonomi politikası, teoriler ve daha birçok konu uzmanlar ve ekonomistler tarafından ele alınmış olsa da gerek bunların gerçek hayata uygulanabilirliği gerekse de yeterince anlaşılamaması nedeniyle faydadan çok zarar ile karşımıza çıkmıştır.
Dünyanın en önemli ekonomistleri, teorilerini ortaya koyarken bunun gerçek hayata uygulanabilirliğini ya test etmiyorlar ya da gerçekten uzak bir şekilde test etmeye çalışıyorlar. Diğer taraftan günümüzde hala geçerliliğini koruyan ve ekonomistlerin kullandıkları birçok ekonomi politikası da bulunmaktadır. İşte günümüzde hala teorileri kullanılan, hala saygınlığını koruyan en önemli 10 ekonomist.
En Önemli 10 Ekonomist
Bu liste oluşturulurken ekonomistlerin teorileri, ekonomiye katkıları ve geçerliliği ele alınmıştır.
1. Joseph Stiglitz
1943 Amerika – İndiana doğumlu Stiglitz, Dünya Bankası Baş Ekonomisti olmasıyla tanınmasının yanı sıra “Riskten Kaçınma” kavramını da ekonomiye kazandırmasıyla ünlüdür. Joseph Stiglitz, yaşamı boyunca birçok ödül almıştır. Bunlardan biri de 2001 Nobel Anıtı Ödülü‘dür.
Joseph Stiglitz’in Kariyeri ve Ekonomiye Destekleri
Stiglitz, Dünya Bankası Baş Ekonomistlik görevi dışında, Clinton başkanlığı döneminde Ekonomi Konseyine başkanlık etmiştir. Ekonomik Performans ve Sosyal İlerlemenin Ölçümü Komisyonu başkanlığını yürütmüştür. 2010 Yunan krizi sırasında Yunanistan devletine danışmanlık da yapmıştır.
Joseph Stiglitz’in Ekonomiye Katkıları
- Riskten kaçınma
- Henry George teoremi
- Bilgi Asimetrisi
- Shapiro-Stiglitz verimlilik ücreti modeli
2. Robert Lucas Jr.
Robert Emerson Lucas JR, 1937 Amerika doğumlu ekonomist. Yeni makroekonomik klasik yaklaşımın merkezindeki isim olarak kabul edilen Lucas, 1995 yılında Nobel Ödülü ile başarısını taçlandırmıştır. 20. yüzyılın en etkili iktisatçılarından biri olarak kabul edilir.
Lucas JR.’nin Ekonomiye Katkıları
- Rasyonel Beklentiler
- Lucas Eleştirisi
Lucas, ekonomiye Rasyonel Beklentiler ve Lucas Eleştirisi – Kritiği ile katkı yapmıştır. İktisat alanında öğrenim görenler ise onu Lucas Eğrisi ile daha çok tanıyacaktır.
Lucas’ın, 1976’da yayınlanan makalesinde “ekonomi politikasında değişiklikler ortaya çıktığı bir dönemde geçmiş verilere dayanılarak ekonomik göstergelerin tahmin edilmesi ve bu tahminler üzerine oluşturulacak bir ekonomi politikası bizi beklemediğimiz sonuçlara götürebilir.” şeklindeki tezi ekonomi için hala geçerliliğini koruyan ve en önemli katkılarından biridir.
3. Lawrence Robert Klein
Lawrence Robert Klein, 1943 Nebraska doğumlu bir ekonomisttir. Lawrence 1980 Nobel Ekonomi Ödülüne layık görülmüştür. Ekonomi alanındaki etkisini Martin Feldstein şu şekilde açıklıyor: “Merkez Bankası ve diğer merkez bankaları tarafından hala kullanılan araçlar ve Keynesyen ekonomiyi şekillendiren istatistiksel modelleri yaratan ilk kişi oldu.”.
Lawrence Robert Klein’in Ekonomiye Katkıları
- Erken model yapımı
- Brookings-SSRC Projesi
- Wharton Öngörü Modeli
Özellikle istatistiki verilere dayalı önergeleriyle ekonomiye katkısı Klein’i önemli hale getirmiştir. Bunun yanında da 76 Amerika’sında da ekonomik anlamda önemli destekler vermiştir.
4. Francis Fukuyama
Japon asıllı 1952 Amerika doğumlu Francis Fukuyama, The End of History and the Last Man kitabı ile ünlenmiştir. Fukuyama bu kitabında “liberal demokrasilerin ve serbest piyasa kapitalizminin insanlığın sosyokültürel anlamda sona gelebileceğini” savunmaktaydı.
Francis Fukuyama Ekonomi Kitapları ve Denemeleri
- Tarihin Sonu ve Son İnsan
- Güven: Sosyal Erdemler ve Refah Yaratılışı
- Devlet Kurma: 21. Yüzyılda Yönetim ve Dünya Düzeni
Denemeler:
- Sosyal Sermaye ve Sivil Toplum
- Neoonservastism
5. Kenneth Arrow
1921 Amerika doğumlu Kenneth Arrow, iktisatçı, matematikçi, yazar ve siyaset kuramcısı olmasıyla öne çıkıyordu. 1972 yılında Nobel Ekonomi Ödülünü ortağı John Hicks ile almıştı. 60’lı yıllarda Ekonomi Danışmanları Konseyi‘nde görev aldı. 1991 yılında ise Stanford Üniversitesi‘nden emekli oldu.
Arrow tarafından yetiştirilen öğrencilerden 5’i Nobel Ödülü almayı başardı. Bu anlamda ekonomi alanında çok saygın bir kişilik olduğunu ve iyi bir eğitimci olduğunu da gösterdi. Ayrıca 4 farklı üniversiteden de Fahri Doktora ünvanı almayı başardı.
Arrow’un Ekonomiye Katkıları
- Arrow İmkansızlık Teoremi (Arrow Paradoksu)
- Genel Denge Kuramı
- Refah Ekonomisinin Temel Teoremleri
- Endojen Büyüme Teorisi
- Bilgi Ekonomisi
Hayatı boyunca ekonomiye yapmış olduğu en önemli katkılar hiç şüphesiz Arrow İmkansızlık Teoremi ve Genel Denge Kuramı oldu. Yine onlarca ekonomik makale yayınlayarak ekonomiye çeşitli katkılarda bulundu.
6. Milton Friedman
- yüzyılın en önemli iktisatçılarından biri olan Milton Friedman, monetarizmin en önemli isimlerinden biri konumundadır. “Paranın Miktar Teorisi Üzerine Çalışmalar” kitabı onun ekonomi alanındaki en önemli eserlerinden biridir. Hem genişlemelerde hem daralmalarda Para Politikasının tam etkili olduğunu savunmuştur. 1976 Nobel Ekonomi Ödülüne layık görülmüştür.
Milton Friedman Ekonomik Görüşleri
Piyasa ekonomisi savunan Friedman’a göre, piyasada rekabet koşulları sağlanmalı, monopol eğilimleri engellenmelidir. Friedman’a göre piyasanın kendiliğinden işleyişi istihdam, üretim gibi temel sorunları çözecektir.
7. Christopher Antoniou Pissarides
1948 Kıbrıs doğumlu Christopher Antoniou Pissarides, makro ekonomi, iş ekonomisi, ekonomik büyüme ve ekonomik politika konularında çalışmalar yapmaktadır. 2010 yılında Dale Mortensen ve Peter A. Diamond ile birlikte yapmış oldukları “Arama friksiyonları içeren piyasaları analizleri” adlı eser ile Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanmıştır. Ayrıca ekonomi alanında yayınlanmış çeşitli makaleleri ve içerikleri bulunmaktadır.
Aktif olarak Londra Ekonomi Okulu’nda çalışmaları sürdürmektedir.
8. Arthur Laffer
1940 Amerika doğumlu iktisatçı Arthur Laffer, Laffer Eğrisi ve Ekonomi Politikası Danışma Kurulu (1981-1989) bir üyesi olmasıyla tanınır. Arz yanlı bir iktisatçı olmasıyla da tanınır. Aktif olarak çeşitli makaleler yayınlamaktadır. Laffer örnek olarak İbn Haldun ve Keynes’i aldığını söylemektedir. Aynı zamanda CEO olarak görev aldığı bir ekonomik danışmanlık firması da bulunmaktadır.
Laffer’in yayınlanmış 20’den fazla ekonomik makalesi bulunmaktadır.
9. Daniel Kahneman
1934 İsrail doğumlu Daniel Kahneman, psikolog olarak görev yapmasına rağmen mikro ekonomi üzerine yapmış olduğu çalışmalar ile 2002 Nobel Ekonomi Ödülü almıştır.
Daniel Kahneman’ın Ekonomiye Katkıları
Psikoloji ile ekonomiyi sentezleyerek Beklenti Teorisi isimli bir çalışmasıyla ünlenmiştir. Bu teori “bireylerin riskli ve belirsiz koşullardaki karar ve tercih süreçleri ile ilgili bahisler türetip cevaplarını da kendileri vererek binlerce karar örneğini ele almaktadır. Bireylerin sonuçları kesin olan şeyleri abartarak bunlara, sonuçları kesin olmayan şeylerden daha fazla değer verdiklerini kabul etmektedirler. Kısaca toparlayacak olursak insanlar karışık, riskli durumlarda karar verirken, her zaman mantıklı ve akılcı davranmazlar.”
Prospect dergisi tarafından 2015 yılında yapılan ve açıklanan 3000 kişinin katıldığı dünyanın önde gelen anketinde sekizinci sırada yer almıştır.
Kahneman ayrıca çeşitli ekonomik kitap ve makale yayınları yapmaktadır.
10. Thomas Sowell
1930 Amerika doğumlu Thomas Sowell, iktisatçı ve sosyal kuramcıdır. Çeşitli üniversitelerde ekonomi konusunda görev aldı. Yayınlamış olduğu 30’un üzerinde kitap dünya çapında yeniden basımlar ile oldukça fazla tutuldu.
Thomas Sowell Ekonomiye Katkıları ve Düşünceleri
Sowell’in ele aldığı konular ırk, etnik gruplar, eğitim, göç ve karar verme, klasik ve Marksist ekonomi gibi sosyal politikalardan engelli çocukların sorunlarına kadar uzanır. Aynı zamanda muhafazakar ekonomist olarak da bilinir. Marx, Friedman gibi iktisatçıların eserlerini sentezlemiş, kullanmış, eleştirmiş ve çeşitli açılardan ele almıştır.
Sowell, “Ekonomide alınması gereken ilk ders kıtlıktır. Yani ihtiyaçları karşılamakta kullanılan her şey kıttır. Siyasetteki ilk ders ise ekonomideki ilk dersin dikkate alınmamasıdır.” çıkarımında bulunmuştur.
NOT: BURADA YER ALAN İKTİSATÇILAR 1900’LÜ YILLARDAN SONRA HAYATIMIZA GİREN VE ÇEŞİTLİ ANLAMDA EKONOMİYE KATKI VEREN KİŞİLERDİR. YANİ MARX, KEYNES, GİBİ İSİMLER BU NEDENLE ELE ALINMAMIŞTIR.
