Finansal piyasalarda belirsizlik ve risk her zaman vardır. Döviz kurlarındaki dalgalanmalar, emtia fiyatlarındaki değişimler veya faiz oranlarındaki hareketler, yatırımcılar ve şirketler için önemli risk faktörleri oluşturur. Bu riskleri yönetmek için kullanılan en etkili stratejilerden biri “hedge” olarak bilinen riskten korunma yöntemidir. Hedge işlemleri, bir varlığın değerindeki olası kayıplara karşı koruma sağlamak amacıyla, karşıt bir pozisyon alarak riski dengeleme prensibine dayanır. Bu strateji, özellikle kurumsal yatırımcılar, ihracatçılar ve portföy yöneticileri tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin döviz cinsinden gelir bekleyen bir şirket, kur düşüşlerinden korunmak için vadeli işlem piyasalarında hedge pozisyonu açabilir.
Hedge Nedir?
Hedge işlemi, finansal piyasalarda karşılaşılabilecek risklere karşı bir nevi sigorta görevi görür. Nasıl ki evimizi sel veya yangın riskine karşı sigortalatıyorsak, yatırımlarımızı da piyasa risklerine karşı hedge ederek koruma altına alabiliriz. Bu işlem, sahip olduğumuz veya gelecekte sahip olacağımız bir varlığın değerinde oluşabilecek kayıplara karşı, farklı bir piyasada veya araçta koruyucu bir pozisyon alınmasını içerir.
Hedge Nasıl Yapılır?
Hedge işlemi, temel olarak bir varlığın değer kaybetme riskine karşı koruma sağlamak amacıyla yapılır. Örneğin, döviz pozisyonu olan bir şirket, kur riskinden korunmak için vadeli işlem piyasalarında işlem yapabilir.
Hedge yöntemleri şöyle sıralanabilir;
Uzun Pozisyon Hedge
Elinizde bulunan bir varlığın değer kaybetme riskine karşı yapılan korumadır. Örneğin, portföyünüzdeki hisse senetlerinin değer kaybetme riskine karşı vadeli işlem piyasasında ters yönlü pozisyon alabilirsiniz.
Kısa Pozisyon Hedge
Gelecekte satın almayı planladığınız bir varlığın fiyatının yükselmesi riskine karşı yapılan korumadır. Örneğin, üç ay sonra ihtiyacınız olacak dövizi, vadeli işlem piyasasından şimdiden sabitleyebilirsiniz.
Çapraz Hedge
Birbiriyle ilişkili farklı varlıklar kullanılarak yapılan korumadır. Örneğin, petrol fiyatlarındaki artışa karşı, petrol şirketlerinin hisselerinde pozisyon alabilirsiniz.
Hedge Yapmanın Avantajları
Hedge pozisyonu açmak, finansal riskleri yönetmede önemli avantajlar sağlar. Bu koruma stratejisi sayesinde yatırımcılar, piyasa dalgalanmalarından daha az etkilenir.
Hedge yapmanın avantajları şöyle sıralanabilir;
- Risk yönetimi ve kayıp minimizasyonu
- Portföy değerinin korunması
- Piyasa volatilitesine karşı koruma
- Öngörülebilir nakit akışı
- İşletme değerinin stabilizasyonu
Hedge’in Pratik Kullanımı
Günlük iş hayatından bir örnek verelim: Bir ihracatçı firma düşünün. Üç ay sonra 1 milyon dolar tahsil edecek. Ancak dolar kurunun düşme riski var. Firma bu riski yönetmek için ne yapabilir?
- Vadeli işlem piyasasında 3 ay vadeli dolar satış kontratı açar
- Dolar kuru düşerse, spot piyasadaki kaybını vadeli işlemdeki karla telafi eder
- Dolar kuru yükselirse, vadeli işlemdeki kaybını spot piyasadaki karla telafi eder
Bu sayede firma, kur ne yöne giderse gitsin, başlangıçta belirlenen kur seviyesinden işlemini gerçekleştirmiş olur.
Hedge Yapmanın Dezavantajları
Her finansal stratejide olduğu gibi, hedge işlemlerinin de bazı dezavantajları bulunur. Hedge dahil net yabancı para pozisyonu yönetimi dikkat gerektirir.
Hedge yapmanın dezavantajları şöyle sıralanabilir;
- İşlem maliyetleri
- Potansiyel kazançların sınırlanması
- Karmaşık stratejiler gerektirmesi
- Sürekli izleme ihtiyacı
- Tam koruma sağlanamama riski
Hedge Hangi Alanlarda Kullanılır?
Hedge işlemleri birçok farklı finansal alanda ve piyasada kullanılır:
Hedge kullanım alanları şöyle sıralanabilir;
- Döviz piyasaları
- Emtia piyasaları
- Hisse senedi piyasaları
- Faiz riski yönetimi
- Kredi riski yönetimi
Örnek Hedge Uygulaması
Pratik bir örnek üzerinden hedge işlemini açıklayalım:
Bir ihracatçı firma 3 ay sonra 1 milyon dolar tahsil edecektir. Dolar kurunun düşme riskine karşı koruma sağlamak için:
- Vadeli işlem piyasasında dolar satış kontratı açar
- Spot piyasada oluşabilecek kayıplar, vadeli işlem piyasasındaki kazançlarla dengelenir
- Böylece kur riski minimize edilmiş olur
